Toen mijn kinderen de diagnose ADD en ADHD kregen, vielen er stukjes op hun plek.

Als ouder van een kind met ADHD krijg je niet alleen een label voor je kind om te dragen, maar vaak ook een lading schuldgevoelens in je eigen rugzak. In deze blog wil ik die rugzak een beetje lichter maken. Niet met perfecte antwoorden, die bestaan namelijk niet, maar met herkenning en eigen inzichten.

ADHD is geen opvoedfout

Laten we daar meteen mee beginnen. ADHD is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis. Dat betekent: het zit in het brein. En ja, erfelijkheid speelt een grote rol. Volgens onderzoek van onder andere het Nederlands Jeugdinstituut en de Hersenstichting is ADHD voor ongeveer 70–80% genetisch bepaald.

Je hebt het dus niet “veroorzaakt” door de opvoeding. Je hebt het misschien zelfs doorgegeven, zonder dat je het wist. Maar dat maakt je geen slechte ouder, het maakt je menselijk.

Iedereen heeft een mening (maar jij kent je kind het best)

Als je kind druk, emotioneel of “moeilijk” gedrag laat zien, lijkt ineens iedereen een expert. Van familie tot onbekenden in de supermarkt: “Hij moet gewoon wat strenger worden aangepakt.” Of: “Bij mij thuis zouden ze niet zo brutaal zijn.” Ik ken uit mijn jeugd ook nog wel wat oneliners die vanuit opvoedkundig oogpunt nut kunnen hebben, maar voor kinderen met ADHD absoluut onmogelijk zijn om op te volgen.

Wat die mensen niet zien? De meltdowns na school. De paniek bij te veel prikkels. De slapeloze nachten. En jouw pogingen om te helpen, te begrijpen, te begeleiden.

Jij kent je kind. Jij ziet de mooie, unieke eigenschappen. De creativiteit, de gevoeligheid, het enthousiasme. Laat niemand je wijsmaken dat je tekortschiet.

Schuldgevoel is normaal, maar niet nodig

Het is logisch dat je je soms machteloos voelt. Of boos, gefrustreerd of verdrietig. En ja, soms ook schuldig. Maar probeer dit te onthouden: je hoeft het niet perfect te doen. Je kind heeft geen perfecte ouder nodig. Je kind heeft jou nodig, met al je inzet, liefde en fouten.

Ouders van kinderen met ADHD lopen soms op eieren, uit angst iets “fout” te doen. Maar als je dit leest, ben je al bezig met begrijpen en verbeteren. Dat alleen al maakt jou een geweldige ouder.

Wat helpt echt?

• Zoek kennis, geen schuld
  Leer over ADHD uit betrouwbare bronnen zoals het Kenniscentrum Kinder- en Jeugdpsychiatrie of ADHDcentraal (waar ik een diagnostiekdag heb gepland voor mezelf). Begrip is de eerste stap naar rust.
• Verzamel en overleg met je ’team’
  Denk aan leerkrachten, een kindercoach, of een gespecialiseerde orthopedagoog. Je hoeft het niet alleen te doen.
• Zorg voor jezelf
  Echt. Opladen is geen luxe. Het is noodzakelijk. Als jij instort, kan je er ook niet voor je kind zijn.
• Focus op verbinding
  Uiteindelijk draait opvoeden niet om controle, maar om relatie. Begrip, humor, eerlijkheid en liefde zijn je krachtigste tools. Ook al is het soms moeilijk om deze tools in te zetten.

Tot slot: Jij doet het geweldig

Je kind is geen probleem. Jullie hebben uitdagingen, zeker. Maar ook zoveel potentieel. ADHD is niet alleen chaos, het is ook passie, intensiteit en outside the box denken. Als ik één ding geleerd heb van mijn vermoedelijke ADHD is het wel dat de chaos heel vaak een manier kan zijn om structuur af te dwingen.

Laat het schuldgevoel los. Je doet het met je hart. We zijn allemaal voor het eerst ouder, en soms doen we ook maar gewoon wat. Je probeert, je leert, je groeit. En dat is alles wat je kind van je nodig heeft.

Gisteren was het zover: de allereerste opname van Even de Draad Kwijt, de podcast die ik ben begonnen. Niet om viral te gaan of de podcastwereld op z’n kop te zetten (nog niet, tenminste), maar omdat ik graag alle apparatuur wilde testen en om een leuk gesprek met de kinderen te hebben

. Omdat we allemaal barsten van de gedachten, verhalen en ideeën, en vooral: omdat we elkaar op een nieuwe manier wilden ontmoeten, zonder schermpjes of afleiding. Nou ja, bijna zonder afleiding.

ADD + ADHD + vermoedelijk ADHD = Chaos + Goud

Dat het niet helemaal stil zou zijn, wist ik van tevoren. Geen van ons heeft een brein dat ooit écht stilzit. ADD, ADHD, vermoedens van ADHD, een drietal stuiterende breinen aan de keukentafel. Wat daaruit ontstond was echt heel leuk! Gesprekken die alle kanten opgaan, maar nooit saai worden. Gedachtesprongen die misschien niet logisch zijn, maar wel oprecht en verrassend.

Tijdens de opname ging het dan ook alle kanten op. En dat was juist het mooie. Er werd gelachen, onderbroken, verdwaald in zijsporen, en vooral: geluisterd. Naar elkaar. En dat was heel leuk om te ervaren.

Technische reality check: de 30 minuten DSLR limiet

Natuurlijk moest er ook techniek aan te pas komen. Ik had mijn DSLR-camera’s neergezet om de kinderen mooi in beeld te brengen. Tot ik na afloop van het gesprek de camera’s bekeek. Er werd niet meer opgenomen.

Wat bleek? Veel DSLR-camera’s stoppen na 30 minuten met opnemen. Niet vanwege technische beperkingen, maar vanwege een oude belastingregel in de EU: zodra een camera langer dan 30 minuten kan opnemen, wordt ‘ie officieel als videocamera gezien, met bijbehorende invoerheffing. Geen grap. Dus daar zat ik dan met een goed gelukte podcast, zonder video.

Het was frustrerend, maar ook ergens toepasselijk. *Iets met voorbereiding mompelt*

Zonder afleiding (bijna dan)

Toch was het vooral heerlijk. Even geen telefoons, geen TV, niet je kamer opruimen. Alleen wij drieën, een microfoon, en een paar onderwerpen waar we in doken. Allesbehalve perfect, maar juist daarom echt. En dat is precies wat ik met deze podcast wil neerzetten: geen gescripte interviews of gladde praatjes, maar eerlijke gesprekken. Mét ruis, mét zijsporen, zoals het leven zelf.

Klaar voor het echte werk

Die eerste opname was echt leuk, rommelig en imperfect, maar oprecht en waardevol. De opnames staan inmiddels opgeslagen op mijn NAS en in een cloud backup. Misschien dat ik deze ooit nog ga publiceren, maar pas als de kinderen 100% achter publicatie staan.

En nu ben ik er klaar voor: de eerste échte aflevering, met een gast. Iemand die ook een verhaal te vertellen heeft, die misschien ook af en toe even de draad kwijt is, en daar geen probleem van maakt.

De planning is begonnen. De ideeën borrelen. De microfoon staat klaar (en een nieuwe videocamera zonder tijdslimiet ook).

Toen ik voor het eerst door had dat ik misschien ADHD had, was mijn eerste reactie niet opluchting of herkenning, maar twijfel. “Is dit nou echt wat er aan de hand is… of is het gewoon een hip label voor mensen die hun leven niet op orde hebben?” Het was geen onterechte vraag. Veel mensen, ik ook, worstelen met dat idee. Dus laten we het er maar eens over hebben.

“Iedereen is toch wel eens afgeleid?”

Dat is een zin die ik vaak hoor wanneer ik over ADHD praat. En eerlijk? Die gedachte had ik zelf ook. Natuurlijk ben ik afgeleid. Natuurlijk vergeet ik afspraken. Natuurlijk praat ik soms te veel. Maar maakt dat me ziek? Of gewoon… mens?

Het verschil zit hem in de frequentie en impact. Iedereen vergeet wel eens zijn sleutels, maar ik heb regelmatig dat ik vergeet waar ik iets heb neergelegd, of dat ik niet meer weet waarom ik ook alweer de koelkast opende. ADHD gaat niet over af en toe wat verstrooid zijn. Het gaat over een patroon dat je functioneren, relaties en zelfbeeld structureel beïnvloedt.

ADHD = echte hersenverschillen

Volgens neurologisch onderzoek zijn er duidelijke verschillen te zien in hersenactiviteit en prikkelverwerking bij mensen met ADHD. De frontale kwabben, het deel van je brein dat helpt plannen, organiseren en impulscontrole regelt, werken bij ADHD’ers net even anders. Het is geen kwestie van luiheid, maar van een brein dat met een andere gebruiksaanwijzing komt. En die gebruiksaanwijzing is voor velen uiteindelijk een bevrijdend iets.

Maar is het dan niet gewoon een modeziekte?

Ik snap het wel: de toename in diagnoses wekt argwaan. In de jaren ’90 was ADHD “het jongetje dat op tafel springt” (ja, dit deed ik ook). Nu krijgen ook rustige vrouwen van 35 de diagnose, samen met ondernemers, schrijvers, en zelfs psychologen zelf. Betekent dit dat we aan het overdiagnosticeren zijn?

Misschien. Persoonlijk denk ik dat we eindelijk beter zijn gaan herkennen hoe ADHD er bij verschillende mensen uitziet. ADHD is geen eenheidsworst. Soms is het luid, soms stil. Soms chaotisch, soms juist verstard door overweldiging. Maar altijd echt.

Lui? Was het maar zo simpel

Luiheid is een keuze. ADHD is dat niet. Wat mensen vaak lui noemen, is in werkelijkheid verlamming door overweldiging. Uitstelgedrag omdat je hersenen letterlijk niet weten waar ze moeten beginnen. De ‘simpele’ dingen, een berichtje op Signal beantwoorden, een rekening betalen, je kleren in de wasmand doen, worden bij ADHD’ers (soms letterlijk) bergen in plaats van molshopen.

En toch… lopen we elke dag die berg op. Want we moeten wel. Over moeten schreef ik ook een blog trouwens.

Diagnose: een zegen én een last

Voor mij laat de diagnose nog even op zich wachten, om precies te zijn twee maanden. Die diagnose zal voor mij geen vrijbrief zijn voor allerlei excuses, maar de eerder genoemde gebruikershandleiding. Eindelijk ga ik snappen waarom dingen niet werkten zoals bij anderen. Maar het label brengt ook risico’s: zelfstigma, mensen die je niet serieus nemen, de neiging om alles op ADHD te gooien (ook de dingen die gewoon in je karakter zitten).

Waar gaat het om?

Of je nu ADHD hebt of niet: het gaat niet om de labels. Het gaat om erkenning. Begrip. En een samenleving die ruimte maakt voor verschillende manieren van denken en leven.

En als je twijfelt of ADHD wel ‘echt’ is: stel jezelf deze vraag eens om te beginnen: “Hoe zou jij functioneren als je brein nooit pauze neemt, elk geluid een alarm lijkt, en elk taakje voelt als een onoverkomelijke klim?”

Voor mij is dat geen excuus. Het is mijn realiteit. En ik leerde en leer ermee leven. Soms struikelend, soms vliegend en soms allebei.

Vijf simpele woorden. Maar voor wie leeft met ADHD, kunnen ze het verschil betekenen tussen chaos en helderheid.

Tussen “nu is het allemaal te veel” en actie. Tussen uitstellen en echt beginnen. Als je ADHD hebt, herken je dit misschien:

• Je hoofd voelt als 17 tabbladen die tegelijk openstaan.
• Een taak van vijf minuten voelt als een berg werk.
• Je begint aan iets, wordt afgeleid, en eindigt twee uur later ergens totaal anders.

De realiteit is: ADHD gaat niet over “niet willen”, maar over moeilijk kunnen kiezen en beginnen. En dan hebben we dus deze vraag als hulpmiddel: Moet ik dit nu doen? Deze vraag kan je op vijf manieren lezen.

1. Moet ik dit nu doen?

Is dit echt nodig? Of ben ik mezelf aan het afleiden met iets dat voelt als “moet”, maar eigenlijk niet bijdraagt aan wat ik wil bereiken?
ADHD maakt het moeilijk om prioriteiten te voelen en te maken, alles lijkt even belangrijk (of juist helemaal niet). Deze vraag dwingt je stil te staan.

2. Moet ik dit nu doen?

Ben ik de juiste persoon om dit te doen? Kan ik het delegeren of samen doen? ADHD’ers nemen vaak te veel op zich uit enthousiasme of onduidelijke grenzen. Een moment van reflectie helpt overbelasting voorkomen.

3. Moet ik dit nu doen?

Ben ik wel met het juiste bezig? Of is dit symptoombestrijding terwijl ik iets anders uitstel? Soms reorganiseren we onze inbox om maar niet aan dat ene telefoontje te hoeven beginnen. Herkenbaar? (Tijdens het typen van dit was ik echt bezig met mijn inbox, vandaar)

4. Moet ik dit nu doen?

Is dit echt het juiste moment? Of gebruik ik “nu” als een manier om alles tegelijk te doen? Tijd inschatten is lastig met ADHD. Maar een bewuste keuze maken over wanneer iets moet gebeuren kan enorm helpen.

5. Moet ik dit nu doen?

Of hoef ik alleen maar te denken, plannen, of iemand anders in te schakelen? Niet alles vraagt directe actie. Soms is een notitie maken of een reminder zetten genoeg.

Deze vijf woorden helpen je schakelen tussen impuls en intentie. Ze maken ruimte in je hoofd, waar ADHD zo vaak chaos zaait. Ze helpen je van reactief naar bewust gedrag.

Heb jij deze zin al ergens opgeplakt zodat je jezelf er mee helpt?