Stel je voor: je zit in een vergadering en je been wipt ongecontroleerd onder de tafel. Je handen jeuken om te bewegen, je gedachten springen van het ene naar het andere onderwerp, en ondertussen houd je je gezicht strak als een uitdrukking van interesse. Je knikt op de juiste momenten, stelt ‘normale’ vragen, en niemand vermoedt dat je van binnen aan het vechten bent om je natuurlijke impulsen te onderdrukken.

Dit is maskeren, en voor veel ADHD’ers is het een dagelijkse realiteit die langzaam maar zeker hun energie, authenticiteit en uiteindelijk hun mentale gezondheid wegvreet.

In deze blog wil ik het daar over hebben. Want maskeren is voor veel ADHD’ers dagelijkse realiteit en het kan slopend zijn.

Wat is maskeren eigenlijk?

Maskeren is het bewust of onbewust aanpassen van je gedrag om te voldoen aan de verwachtingen van je omgeving. Je probeert je symptomen te verbergen, zodat je ‘normaal’ lijkt.

Bij ADHD gaat het bijvoorbeeld om:

• Overmatig focussen op routines om niet chaotisch over te komen.
• Geforceerd luisteren en oogcontact maken om niet ongeïnteresseerd te lijken.
• Extra hard je best doen op werk of school om ‘luiheid’ te compenseren.
• Je emoties onderdrukken om niet als ‘dramatisch’ of ’te intens’ over te komen.
• Sociale angsten verbergen door altijd ‘vrolijk’ of ‘gezellig’ te doen.

Kort gezegd: je probeert te functioneren alsof je geen ADHD hebt, terwijl je brein continu op topsnelheid draait. Dat vraagt enorm veel energie.

Waarom maskeren we?

• Stigma vermijden: Niemand wil gezien worden als ongemotiveerd, onbetrouwbaar of ‘moeilijk’.
• Professionele druk: Banen en opleidingen zijn vaak niet afgestemd op neurodivergente breinen.
• Sociale acceptatie: Je wilt niet buiten de groep vallen.
• Zelfbescherming: Als je al vaak kritiek hebt gekregen, wil je pijn voorkomen.

Veel ADHD’ers beginnen hier al in hun kindertijd mee. Als je bijvoorbeeld altijd werd gecorrigeerd omdat je te druk was in de klas, leer je onbewust dat je jezelf moet inhouden. En zo ontstaat het masker.

De tol van maskeren

Het probleem? Maskeren is op korte termijn een overlevingsstrategie, maar op lange termijn uitputtend. Maskeren vergt constante mentale energie. Het is alsof je de hele dag een toneelstuk opvoert waarin je de hoofdrol speelt, maar het script niet hebt gekregen. Tegen het einde van de dag ben je uitgeput, niet door wat je hebt gedaan, maar door wie je hebt moeten zijn.

Na jaren van maskeren weet je misschien niet meer wie je werkelijk bent. Je hebt zo lang je natuurlijke impulsen onderdrukt dat je de verbinding met je authentieke zelf bent kwijtgeraakt. Vragen als ‘Wat vind ik leuk?’ of ‘Wat zijn mijn behoeftes?’ worden plotseling onbeantwoordbaar.

Gek genoeg leidt maskeren, bedoeld om connectie te creëren, vaak tot diepe eenzaamheid. Mensen houden van je masker, niet van jou. Je voelt je gezien noch begrepen, zelfs te midden van anderen.

Chronisch maskeren is sterk gelinkt aan depressie, angst, en burnout bij ADHD’ers. Het constante onderdrukken van je natuurlijke zelf creëert een interne spanning die uiteindelijk tot een breekpunt leidt.

Je unieke ADHD-kwaliteiten, creativiteit, innovatief denken, passie, spontaneïteit, blijven verborgen. De wereld verliest jouw unieke bijdragen, jij verliest jezelf.

Mensen die jarenlang maskeren ervaren vaak:

• Chronische vermoeidheid
• Burn-out klachten
• Identiteitsverlies (‘Wie ben ik eigenlijk als ik niet constant mijn gedrag corrigeer?’)
• Angst en depressieve gevoelens
• Overprikkeling

Veel volwassenen krijgen pas een diagnose ADHD als ze instorten (of dreigen in te storten), simpelweg omdat het jarenlang maskeren niet meer vol te houden is.

Hoe stop je met maskeren?

1. Bewustwording
   Herken wanneer je aan het maskeren bent. Houd bijvoorbeeld een dagboekje bij waarin je noteert wanneer je jezelf corrigeert of forceert.
2. Zelfacceptatie
   ADHD is geen karakterfout. Het hoort bij wie je bent. Je mag anders functioneren dan de norm.
3. Grenzen stellen
   Durf vaker “nee” te zeggen tegen situaties waarin je jezelf constant moet aanpassen.
4. Omgeving creëren die past
   Zoek werk, relaties en hobby’s waarin je mag zijn wie je bent. En werk samen met mensen die je neurodivergentie respecteren.
5. Professionele hulp
   Therapie of coaching kan helpen bij het afbouwen van maskergedrag en het versterken van zelfvertrouwen.

Tot slot: je masker is niet wie je bent

Je hoeft niet perfect te zijn. Je hoeft niet altijd ‘normaal’ over te komen. Jouw waarde ligt in wie je bent, met al je creativiteit, enthousiasme, diepgang én uitdagingen.

Maskeren lijkt soms veiliger, maar jezelf zijn is uiteindelijk veel lichter.

Bronnen (deze las ik voordat ik deze blog schreef)

1. What to know about ADHD masking
2. What It’s Like to Mask at Work as a Neurodivergent Person
3. Why ADHD Masking Is a Form of Self-Sabotage