Toen ik voor het eerst door had dat ik misschien ADHD had, was mijn eerste reactie niet opluchting of herkenning, maar twijfel. “Is dit nou echt wat er aan de hand is… of is het gewoon een hip label voor mensen die hun leven niet op orde hebben?” Het was geen onterechte vraag. Veel mensen, ik ook, worstelen met dat idee. Dus laten we het er maar eens over hebben.

“Iedereen is toch wel eens afgeleid?”

Dat is een zin die ik vaak hoor wanneer ik over ADHD praat. En eerlijk? Die gedachte had ik zelf ook. Natuurlijk ben ik afgeleid. Natuurlijk vergeet ik afspraken. Natuurlijk praat ik soms te veel. Maar maakt dat me ziek? Of gewoon… mens?

Het verschil zit hem in de frequentie en impact. Iedereen vergeet wel eens zijn sleutels, maar ik heb regelmatig dat ik vergeet waar ik iets heb neergelegd, of dat ik niet meer weet waarom ik ook alweer de koelkast opende. ADHD gaat niet over af en toe wat verstrooid zijn. Het gaat over een patroon dat je functioneren, relaties en zelfbeeld structureel beïnvloedt.

ADHD = echte hersenverschillen

Volgens neurologisch onderzoek zijn er duidelijke verschillen te zien in hersenactiviteit en prikkelverwerking bij mensen met ADHD. De frontale kwabben, het deel van je brein dat helpt plannen, organiseren en impulscontrole regelt, werken bij ADHD’ers net even anders. Het is geen kwestie van luiheid, maar van een brein dat met een andere gebruiksaanwijzing komt. En die gebruiksaanwijzing is voor velen uiteindelijk een bevrijdend iets.

Maar is het dan niet gewoon een modeziekte?

Ik snap het wel: de toename in diagnoses wekt argwaan. In de jaren ’90 was ADHD “het jongetje dat op tafel springt” (ja, dit deed ik ook). Nu krijgen ook rustige vrouwen van 35 de diagnose, samen met ondernemers, schrijvers, en zelfs psychologen zelf. Betekent dit dat we aan het overdiagnosticeren zijn?

Misschien. Persoonlijk denk ik dat we eindelijk beter zijn gaan herkennen hoe ADHD er bij verschillende mensen uitziet. ADHD is geen eenheidsworst. Soms is het luid, soms stil. Soms chaotisch, soms juist verstard door overweldiging. Maar altijd echt.

Lui? Was het maar zo simpel

Luiheid is een keuze. ADHD is dat niet. Wat mensen vaak lui noemen, is in werkelijkheid verlamming door overweldiging. Uitstelgedrag omdat je hersenen letterlijk niet weten waar ze moeten beginnen. De ‘simpele’ dingen, een berichtje op Signal beantwoorden, een rekening betalen, je kleren in de wasmand doen, worden bij ADHD’ers (soms letterlijk) bergen in plaats van molshopen.

En toch… lopen we elke dag die berg op. Want we moeten wel. Over moeten schreef ik ook een blog trouwens.

Diagnose: een zegen én een last

Voor mij laat de diagnose nog even op zich wachten, om precies te zijn twee maanden. Die diagnose zal voor mij geen vrijbrief zijn voor allerlei excuses, maar de eerder genoemde gebruikershandleiding. Eindelijk ga ik snappen waarom dingen niet werkten zoals bij anderen. Maar het label brengt ook risico’s: zelfstigma, mensen die je niet serieus nemen, de neiging om alles op ADHD te gooien (ook de dingen die gewoon in je karakter zitten).

Waar gaat het om?

Of je nu ADHD hebt of niet: het gaat niet om de labels. Het gaat om erkenning. Begrip. En een samenleving die ruimte maakt voor verschillende manieren van denken en leven.

En als je twijfelt of ADHD wel ‘echt’ is: stel jezelf deze vraag eens om te beginnen: “Hoe zou jij functioneren als je brein nooit pauze neemt, elk geluid een alarm lijkt, en elk taakje voelt als een onoverkomelijke klim?”

Voor mij is dat geen excuus. Het is mijn realiteit. En ik leerde en leer ermee leven. Soms struikelend, soms vliegend en soms allebei.