Sommige volwassenen met ADHD vertellen het met een glimlach, anderen worstelen er juist mee: ze voelen zich vaak jonger dan hun leeftijdsgenoten. Niet alleen qua gevoel, maar ook in gedrag, energie en levensstijl. In mijn meest recente (en eerste) podcastgesprek met Frank van Strijen kwam dit ook voorbij.

Misschien herken je het zelf ook wel. Terwijl anderen “volwassen” bezig zijn met hypotheken en pensioenplannen, voel jij je eerder als dat kind op de schommel in de boom: vrij, speels, en los van de grond.

Maar waar komt dat vandaan? En is het eigenlijk wel zo vreemd?

Het ADHD-brein rijpt anders

Wetenschappelijk onderzoek laat zien dat de hersenen van mensen met ADHD zich op sommige punten langzamer ontwikkelen dan gemiddeld. Vooral de prefrontale cortex, het gebied dat verantwoordelijk is voor dingen als plannen, impulscontrole en sociaal gedrag, loopt iets achter in ontwikkeling.

Volgens onderzoek van het National Institute of Mental Health (NIMH) duurt het bij kinderen met ADHD gemiddeld drie jaar langer voordat deze hersengebieden volledig rijpen. Dat betekent niet dat die ontwikkeling niet plaatsvindt, maar dat het proces simpelweg meer tijd nodig heeft. Bron: NIMH

Een samenvattend artikel op de website van CHADD (Children and Adults with Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder) legt dit proces verder uit: mensen met ADHD kunnen daardoor op volwassen leeftijd nog eigenschappen laten zien die bij anderen juist afnemen, zoals speelsheid of impulsiviteit. Bron: CHADD

Een studie uit 2022 bevestigt dat het brein van kinderen met ADHD gemiddeld jonger lijkt dan dat van leeftijdsgenoten. Bij vergelijking tussen drie groepen, kinderen met ADHD, hun broers of zussen zonder ADHD, en een controle groep zonder ADHD, bleek het brein van kinderen met ADHD gemiddeld bijna één jaar jonger te ogen dan hun werkelijke leeftijd.

Interessant is dat dit verschil niet werd gevonden bij de broers en zussen zonder ADHD, wat erop wijst dat het echt samenhangt met de aandoening zelf en niet puur met genetische aanleg. Bovendien bleek: hoe ernstiger de ADHD-symptomen, hoe jonger het brein eruitzag. Dit versterkt het idee van een vertraagde hersenontwikkeling bij ADHD, al benadrukken de onderzoekers dat grotere vervolgstudies nodig zijn om deze resultaten definitief te bevestigen.

Impulsiviteit en speelsheid blijven langer aanwezig

Kenmerkend voor ADHD is een verhoogde mate van impulsiviteit. Waar leeftijdsgenoten misschien al eerder kiezen voor rust en voorspelbaarheid, hebben mensen met ADHD vaak nog behoefte aan avontuur, uitdaging en nieuwe prikkels.

Dat verklaart waarom iemand met ADHD op z’n veertigste nog ineens besluit een verre reis te maken, of een compleet nieuwe hobby oppakt zonder lang na te denken (dit is precies hoe ik Even de draad kwijt ben begonnen…). Het brein is voortdurend op zoek naar stimulatie, wat soms lijkt op “jeugdige onbezonnenheid”.

Sociale vergelijking: anders zijn

Veel volwassenen met ADHD ervaren hun anders-zijn pas echt als ze zich vergelijken met leeftijdsgenoten. Terwijl anderen misschien bezig zijn met hun pensioenplannen, zijn zij nog volop bezig zichzelf opnieuw uit te vinden. Dit kan samengaan met maskeren: het onbewust verbergen van ADHD-kenmerken om ‘normaal’ over te komen.

In periodes waarin dat maskeren wegvalt, bijvoorbeeld in een ontspannen vakantie of tijdens creatieve projecten, komt juist die speelse en jonge kant weer naar boven.

Creativiteit en flexibiliteit

ADHD wordt vaak gezien als lastig, maar er zitten ook positieve kanten aan. Veel mensen met ADHD zijn creatief, flexibel en kunnen snel schakelen. Dat uit zich soms in een levenshouding die minder ‘vastgeroest’ is dan bij anderen.

Zoals ADDA beschrijft, is dit deels te verklaren door de structuur van het ADHD-brein. Andere verbindingen tussen hersengebieden zorgen voor een andere manier van informatieverwerking, met ruimte voor nieuwe ideeën en onverwachte invalshoeken.

Jong van geest: kracht of valkuil?

Je jonger voelen dan je bent hoeft zeker geen probleem te zijn. Het kan juist energie en plezier geven in het leven. Misschien is het juist mooi om die speelse kant af en toe bewust ruimte te geven, net zoals je jezelf een moment gunt om weer op die schommel te stappen.

In mijn podcast Even de Draad Kwijt praten we regelmatig over dit soort thema’s. Herken jij je in dit verhaal? Laat het me weten in de reacties of luister naar de afleveringen.

Foto van Luke Chui